De minimaatschappij

‘Niet eerder werd het reilen en zeilen binnen tbs-instellingen zó helder, toegankelijk en persoonlijk beschreven.’ Rechtspsycholoog Peter van Koppen

"Nederland is het enige land ter wereld dat vanwege een psychische aandoening ontoerekenbare en verminderd toerekenbare misdadigers afzondert van ‘gewone’ gevangenen en met tbs voorbereidt op resocialisatie. Dat wij hen middels behandeling een tweede kans geven, zegt iets over ons beschavingsniveau. Aan de andere kant: is de wetenschap zo ver dát zij kunnen worden geholpen? Is behandeling voor sommige misdadigers wellicht zinloos?" 

Nederland telt elf tbs-klinieken, waar ruim achttienhonderd tbs’ers verblijven. Wie van de rechter tbs krijgt opgelegd, heeft een misdrijf gepleegd waarop minimaal vier jaar gevangenisstraf staat: (poging tot) moord of doodslag, brandstichting, ernstige mishandeling, verkrachting en pedoseksuele handelingen. Verzachtende omstandigheid moet zijn dat een tbs’er het gepleegde delict door bijvoorbeeld een psychose, een ernstige persoonlijkheidsstoornis of zwakzinnigheid niet of niet volledig kan worden toegerekend.

In De minimaatschappij observeert Vittorio Busato hoe deskundigen van het Pieter Baan Centrum iemands toerekenbaarheid vaststellen. Ook loopt hij mee in bijna alle tbs-instellingen, waaronder ook een voor jongeren met jeugd-tbs en een voor uitgeprocedeerde vreemdelingen. Hij vergezelt een tbs’er op verlof. Hij spreekt tbs’ers die al meer dan twintig jaar vastzitten, verdiept zich in de geboden psychotherapie en bespreekt met groepsbegeleiders, psychologen en psychiaters de mate van succes van het systeem.

Niet eerder is tbs vanuit zoveel verschillende invalshoeken belicht.